Als je een boek schrijft over je werk, je passie, je visie of ervaring dan moet je er rekening mee houden dat je wordt uitgenodigd voor een lezing of presentatie. Of misschien ontwikkel je wel een workshop of seminar om over jouw expertise te praten. Veel mensen vinden het spannend om voor toehoorders te spreken en drukken zich liever dan dat ze ‘ja’ zeggen op een uitnodiging om te komen spreken.
Gelukkig, spreken in het openbaar hoeft niet moeilijk te zijn. Als je de inhoud van de presentatie goed kent (en als het goed is ken je die!) dan hoef je alleen maar druk te zijn met je voorkomen. Want dat is even belangrijk om geloofwaardig te zijn.
Je voorkomen is het totaal van je lichaamshouding, de spraakaspecten en het gebruik van je stem. Wat ik hierover leerde bij Professional Speakers Association Holland is het volgende.
De stem is het belangrijkste instrument van een spreker.
Je stem stuurt positieve en negatieve energie
Je stem weerspiegelt je innerlijk. De vibraties worden haarfijn ontvangen door de toehoorders die vervolgens gaan meetrillen op jouw vibratie. Dat betekent dat wanneer jij er zin in hebt, weet wat je doet en vol vertrouwen voor de groep staat, deze positieve energie wordt opgepakt. Maar ook wanneer je een knallende ruzie met je partner hebt gehad, je eigenlijk vindt dat je je niet goed hebt voorbereid en bang bent dat je een blunder maakt. Deze negatieve energie wordt ook opgepakt.
Tip: als je iets vervelend hebt ervaren en toch de presentatie wilt houden, deel je zorg (zonder in detail te treden) dan met het publiek voor je begint met spreken. Ten eerste lucht het op door je zorg te delen, ten tweede zul je sympathie ontvangen vanuit de luisteraars. Zij zullen mogelijke schoonheidsfoutjes dan makkelijker door de vingers zien. Daarnaast zal hun positieve vibratie jou ondersteunen om je verhaal zo goed mogelijk te kunnen doen.
Stemgebruik is cultuurbepaald
Je stemgebruik is cultuurbepaald. In onze cultuur spreken wij nogal beheerst, vlak, zeker in vergelijking met bijvoorbeeld de Chinese cultuur waar op een heel actieve manier zeer hoge tonen worden geproduceerd. Als je wilt dat de luisteraar aan je lippen hangt, zul je je stem moeten vrijmaken van cultuurgewoontes en je ademhaling moeten leren bespelen. Het vergt oefening, maar is goed te doen als je zeker weet dat je hiermee je doelgroep pakt.
Aandacht vangen
Je kunt de aandacht vangen door o.a.:
- hoge en lage tonen te gebruiken
- het tempo te versnellen of te vertragen
- hard of zacht te praten
- duidelijk te articuleren (tong achter de voortanden)
- aandacht te geven aan de trillende letters m, n en ng en de overgang (mompelende monniken en zingende nonnen).
Van gespannen naar ontspannen
Als je gespannen bent, adem je oppervlakkig en snel. Vaak zijn de schouders wat opgetrokken en worden de knieën op slot gezet. Je zult dan automatisch op een wat hogere, jachtige manier praten. Je kunt dit omvormen. Bijvoorbeeld door:
- jezelf te trainen om vanuit je buik te ademen (handen op de buik leggen en wegdrukken bij het ademen)
- ontspanningsoefeningen te doen voor de presentatie (schouders losmaken, ontspannen voorover hangen)
- de knieën los te zetten, iets geknikt
- op een lager tempo te praten.
Zitten of staan heeft gevolgen voor ademhaling
Als je zit bij je presentatie, wat overigens wordt ontraden, zorg er dan voor dat je rechtop zit. Alsof iemand je aan je kruinharen omhoog trekt naar het plafond. Let ook op de stand van je hoofd. Deze hoort recht op de romp te staan, dus niet teveel naar voren en houd de kin niet teveel omhoog. Het komt arrogant over en het stagneert de vrije doorvoer van lucht.
Bekijk jezelf in de spiegel en let op je houding. Ikzelf vind het verhelderend door mezelf op te nemen op video, deze af te spelen en te letten op de goede dingen en de verbeterpunten. Luister ook naar je stem. Die hoor jij anders dan dat anderen die horen. Wees niet te kritisch voor jezelf en vraag feedback aan mensen die jou willen helpen.
Feedback is essentieel in groeiproces
In mijn presentatietraining zat iemand die al regelmatig presentaties gaf en heel zelfverzekerd was. Hij zat erbij maar geloofde eigenlijk niet dat hij er iets kon leren. Totdat hij zichzelf zag op de video en de feedback hoorde over hoe hij overkwam met zijn presentatie. Er ging een wereld voor hem open en zijn lijst van aandachtspunten was indrukwekkend. Hij heeft er hard aan moeten werken, omdat zijn houding en manier van spreken een gewoonte was geworden.
Tips:
- drink water om je stem smeerbaar te houden
- roken en alcohol hebben een slechte invloed op de kwaliteit van je stem
- een grote zaal vraagt om een lager spreektempo
- vraag feedback over je stem aan anderen. Wat horen zij in jouw stem?
Een stemcoach kan jou helpen bij het optimaliseren van jouw stemgebruik voor presentaties en trainingen.
